معرفی ۸ حوزه بکر برای کار تخصصی در زمینه مهندسی بهره‌برداری

مهندسی بهره‌برداری (تولید) یکی از گرایش‌های مهندسی نفت است که آینده بسیار درخشانی دارد. با توجه به اینکه عمده چاه‌های ایران و دنیا به نیمه دوم عمر خود رسیده‌اند، اهمیت نقش مهندس تولید جهت پیدا کردن مشکلات تولید و ارائه راه حل جهت بهبود تولید بر کسی پوشیده نیست.

با توجه به هزینه بالای تولید نفت از چاه‌هایی که به نیمه دوم عمر خود رسیده‌اند، اتخاذ هر گونه تصمیم‌گیری جهت افزایش تولید و به حداکثر رساندن سود اهمیت دو چندانی یافته است.

در اینجا می‌خواهم ۸ حوزه بسیار مهم و بکر در صنعت نفت را به شما معرفی کنم تا مقداری از سردرگمی شما برای یافتن حوزه تخصصی بکاهم.

هشدار: بر روی تمام لینک‌هایی که در متن قرار داده شده کلیک کرده و متن را مطالعه کنید!

۱) مدلسازی جریان چاه و آنالیز گره‌ای (Well flow modelling and nodal analysis)

برای ورود به این حوزه می‌بایست ابتدا مبحث بسیار مهم آنالیز گره‌ای (این لینک) را فرا گرفته و سپس با مفاهیم جریان چندفازی در خطوط لوله ترکیب کنید. بنابراین به تسلط بسیار خوبی به دروس مهندسی بهره‌برداری (این لینک)، جریان دوفازی (این لینک) و خواص سیالات مخزن (این لینک) نیاز است. مهمترین نرم‌افزار این حوزه نیز نرم‌افزار پراسپر از پکیج IPM (این لینک) و یا نرم‌افزار پایپ‌سیم (این لینک) است. مطالعه کتاب Well Performance (گلان و ویتسون) را نیز پیشنهاد می‌کنم (این لینک).

۲) تشخیص مشکلات چاه (Well problem diagnosis)

با گذشت زمان تمام چاه‌ها دارای مشکلات مکانیکی و جریانی خواهند شد. یکی از عمده مشکلات چاه‌های ایران، آبی یا گازی شدن چاه‌ها است. بنابراین نیاز به فردی متخصص جهت تشخیص و عیب‌یابی مشکل بسیار احساس می‌شود. برای ورود به این حوزه باید به دانش و تجربه عمیقی از مفاهیم مختلف تئوری و عملیاتی دست یابید. پیشنهاد من مطالعه کتاب “افزایش تولید چاه محور – مشکلات تولید، علت‌یابی و ارائه راه‌حل‌ها” (این لینک) می‌باشد.

۳) آنالیز لاگ‌های حفره باز؛ آنالیز و تفسیر لاگ تولید (Cased-hole log analysis)

لاگ‌های حفره باز را می‌توان با اهداف متعددی از جمله ارزیابی یکپارچگی سیمان، تعیین پروفایل تولیدی چاه و غیره اجرا کرد. پیشنهاد من مطالعه تکنیکال رفرنس شرکت کاپا (این لینک) و تسلط به نرم‌افزار امراد (این لینک) است.

۴) ارزیابی یکپارچگی چاه (Well integrity assessment)

تعاریف مختلفی از Well Integrity وجود دارد. پذیرفته شده ترین تعریف توسط NORSOK D-010 ارائه شده است: “کاربرد راه‌حل‌های فنی، عملیاتی و سازمانی برای کاهش خطر انتشار کنترل نشده سیالات سازند در طول چرخه عمر یک چاه”. ارزیابی یکپارچگی چاه عمدتاً با هدف تشخیص نشتی در ستون چاه و جریان سیال در پشت لوله‌ها انجام می‌شود.

۵) طراحی و مدلسازی انگیزش چاه (Well stimulation design and modelling)

یکی از حوره‌های بسیار کاربردی و پرطرفدار در ایران، مباحث مربوط به انگیزش چاه به خصوص اسیدکاری و شکاف هیدرولیکی می‌باشد. اگر وارد حوزه اسیدکاری شدید باید درک خوبی نسبتاً به آزمایش‌های افزایه‌ها (این لینک) نیز داشته باشید. حوزه شکاف هیدرولیکی هنوز خیلی در ایران بکر است و ورود به آن مستلزم تسلط به مباحث ژئومکانیک است. بهترین نرم‌افزارهای طراحی اسیدکاری، Wellbook یا Stimpro یا StimCADE هستند.

پیشنهاد ویژه: دوره آموزشی اسیدکاری مخازن کربناته (مباحث آزمایشگاهی، طراحی و عملیاتی)

۶) آنالیز سیستم برای بهینه‌سازی تولید (Systems analysis for production optimization)

این حوزه از نظر من فوق‌العاده مهم و کاربردی است. فردی که وارد این حوزه می‌شود باید مباحث مربوط به مخزن، چاه و سطح‌الارض را به خوبی بلد باشد. تمام هدف ما در مهندسی نفت، افزایش تولید و کاهش هزینه‌هاست و این کار در بهینه‌سازی تولید انجام می‌شود. پیشنهادم تسلط به نرم‌افزارهای پکیج IPM از جمله پراسپر (این لینک) و گپ (این لینک) است. مهارت در آنالیز گره‌ای (این لینک) نیز پیش نیاز ورود به حوزه بهینه‌سازی تولید است.

هدف از ایجاد سایت پرومایزر نیز همین رویکرد است: پژوهش در زمینه آنالیز و بهینه‌سازی عملکرد سیستم‌های تولیدی

پیشنهاد ویژه: دوره آموزشی روش‌های فرازآوری مصنوعی در ایران (گس لیفت، پمپ ESP و پمپ SRP)

۷) مدلسازی یکپارچه دارایی‌ها (Integrated Asset Modelling)

مدلسازی یکپارچه دارایی (IAM) اصطلاحی است که در صنعت نفت برای مدل‌سازی اجزای زیرسطحی و سطحی در توسعه میدان استفاده می‌شود. مخزن همیشه جدا از تاسیسات سطح‌الارض مدلسازی شده است. به منظور ثبت تعامل بین آن دو یا چند مدل مستقل، چندین تکرار زمان‌بر مورد نیاز بود. به منظور عبور سریعتر از این فرآیند طولانی، صنعت به آرامی رویکرد یکپارچه‌تری را اتخاذ کرده است. مهمترین نرم‌افزار این حوزه، نرم‌افزارهای پکیج IPM (این لینک) می‌باشد.

۸) مسدودسازی و ترک چاه (Well abandonment and plugging)

در آینده ای نزدیک، یک “موج P&A” از چاه‌ها وجود دارد که باید به طور دائم مسدود و رها شوند. مهم است که اطمینان حاصل شود که چاه‌های مسدود شده پس از رها شدن نشت نمی‌کنند، زیرا ممکن است چندین مسیر نشتی بالقوه در چاه‌های مسدود وجود داشته باشد. بنابراین کسی که از الآن فعالیت تخصصی در این زمینه داشته باشد، حتما آینده کاری خوبی نیز در پیش خواهد داشت.

پیشنهاد ویژه: آموزش جامع درس مهندسی بهره‌برداری (با رویکرد صنعتی)